Polscy pionierzy radiowi

Jakże niewielu użytkowników dzisiejszych komputerów, procesorów czy wielu innych maszyn zdaje sobie sprawę, iż ich prawidłowe działanie zawdzięcza wcześniejszemu wynalazkowi radiofonii oraz jej dynamicznemu rozwojowi w początkach dwudziestego wieku. Cewki, kondensatory, udoskonalenia oporników, a także lampa to sprzęty, które pojawiły się wraz z omawianym środkiem przesyłu informacji.

Ciekawostkę stanowi fakt, iż w naszym kraju pionierami radiotechniki byli polscy oficerowie służący w armiach zaborczych, oczywiście w ich jednostkach łączności. Pierwszymi krokami w celu organizacji tej części polskiego wojska było odtwarzanie zniszczonej infrastruktury służącej Rosjanom, Prusakom czy też Austriakom. Przykładem tego typu działań był oczywiście dzień czwartego listopada 1918 roku, kiedy to przez polową radiostację przejęta przez Austriaków popłynęły w eter pierwsze, polskie, sygnały radiowe. Tę doniosłą chwilę zawdzięczano drużynie pod dowództwem Kazimierza Goebele. Kolejny intrygujący fakt to to, iż część z tych osób to byli marynarze – miało to związek z faktem, iż to właśnie ta część armii najbardziej potrzebowała łączności na dalsze odległości.

Wraz z upływem czasu radiotelegrafia służyła już nie tylko do korespondencji wewnętrznej ale także utrzymywania kontaktu z zagranicą i przesyłaniu rozmaitych informacji, w tym również komercyjnych – zasilając prasę ciekawostkami ze świata, notowaniami giełdowymi czy też danymi meteorologicznymi. Sytuacja ta nasiliła się jeszcze bardziej po powołaniu Polskiej Agencji Telegraficznej oraz agencji East Express.

Doskonałym pomysłem okazała się decyzja władz wojskowych (Ministerstwa Spraw Wojskowych), które wyszło z inicjatywą powołania polskiego przemysłu radiotechnicznego, lokującego zamówienia w wyłącznie krajowych firmach prywatnych. Tak narodziło się, w 1922 roku, Polskie Towarzystwo Radiotechniczne powstałe z połączenia dwóch firm – „Farad” i „Radjopol”. Od tej chwili datuje się produkcję polskich lamp radiowych opartych na patentach francuskich.

Równolegle pełną parą rusza produkcja podzespołów do budowy odbiorników, a od 1924 już samych odbiorników. Pierwszy luty 1925 to uruchomienie próbnej stacji nadawczej opartej o wypożyczony z Francji sprzęt o mocy 0.5 kW. Zbudowano również dwa czterdziestometrowe maszty z rozwieszoną między nimi anteną nadawczą.

Przełomowy jest rok 1924 kiedy to w życie wchodzi ustawa z dziesiątego października tego roku, która reguluje kwestie zakupu, posiadania oraz eksploatację radioodbiorników do celów innych niż wojskowych. Od tej chwili można już mówić o polskim, cywilnym, radiu.

Radiofonia w II Rzeczpospolitej rozwija się od tamtej pory bardzo dynamicznie. Wspomnieć wystarczy tylko o wyludniających się ulicach podczas nadawania „Wesołej Lwowskiej Fali” czy też olbrzymiej popularności Szczepka i Tońka, objeżdżających kraj w przedstawieniach „na żywo”.

Kres rozwojowi polskiej radiotechniki przyniosła Druga Wojna Światowa, podczas której duża część kadry naukowej i technicznej została wymordowana, a po jej zakończeniu zakłady wywieziono do Mińska.