Zbieramy stare banknoty

Historycy twierdzą, że najstarsze banknoty pojawiły się w Chinach. Zapewniają, że w XI wieku istniał już tam drukowany pieniądz państwowy, zastępujący bardzo ciężkie monety.

Zachowany jeden z banknotów chińskich o wartości równej 1000 sztuk monet, (które ważyły około 3,5 kg) pochodzi z XII wieku. Dla porządku trzeba dodać, że wyraz „banknot” pochodzi od niemieckiego słowa „banknotten”, co oznacza w prostym tłumaczeniu dosłownie notę bankową. Czyli banknot mówiąc inaczej to znak pieniężny emitowany przez określony bank.

Pierwsze banknoty

Pierwsze europejskie banknoty wyemitowane zostały przez bank szwedzki w 1661 roku, powodem tego stał się brak monety srebrnej. Jednak na dużą skalę zaczęto emitować pieniądz papierowy we Francji. Nastąpiło to w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Nad Sekwaną też dokonano po raz pierwszy olbrzymiego fałszerstwa pieniądza papierowego, a co najciekawsze autorem pomysłu był sam Napoleon Bonaparte. Całość zaplanowanych przez niego intryg miała na celu doprowadzić do zrujnowania gospodarki Rosji w okresie wojny w 1812 r. Nie znaczy to, że emitowane banknoty od początku nie bywały zabezpieczone przed możliwością fałszowania. Już w latach 1668 jak podają fachowe źródła stosowano różne sposoby zabezpieczające przed taką możliwością. Dobierano specjalny papier, odpowiednie farby, robiono bardzo trudną grafikę, stosowano ukryte znaki itd. W Polsce pierwsze banknoty o nazwie „biletów skarbowych” zostały wprowadzone do obiegu w czasie powstania kościuszkowskiego. Pierwsze nominały miały wartość 5, 10, 25, 50 złotych polskich. Nieco później wyemitowano 500 i 1000 zł, ten ostatni nominał jest obecnie dużą rzadkością i jest w bardzo wysokiej cenie. W okresie zaborów, aż do czasu odzyskania niepodległości funkcjonowały na terenach Polski aż trzy systemy pieniężne państw zaborczych. W obiegu były więc austriackie korony, rosyjskie ruble i niemieckie marki. Ciekawostką tego okresu jest to, że wymienione banknoty można było w każdej chwili wymieniać w bankach na złoto, wymianę zawieszono dopiero w czasie trwania pierwszej wojny światowej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1918 roku, w latach 1923 – 1924 przeprowadzono ważną reformę pieniężną, wprowadzono w wyniku tego jednolitą nową polską walutę – złoty. Aby było to możliwe, do stworzenia silnej waluty, ówczesny rząd polski zwrócił się do narodu z apelem o dobrowolne składowanie złota na tzw. „dar narodowy”. Apel został przyjęty przez całe społeczeństwo w ogromnym patriotycznym geście, nie znanym nigdzie na świecie w podobnej sytuacji. Zebrane w ten sposób zasoby złota pozwoliły na emisję nowych pieniędzy opartych na parytecie twardej waluty.

Kolekcjonowanie banknotów

Kolekcjonując banknoty warto pamiętać, że papierowy pieniądz to nie tylko dokument minionych czasów, to również wytwór sztuki użytkowej.

Banknoty projektowane były zawsze przez wybitnych artystów grafików, ponadto wyróżniały się nie tylko ciekawą szatą graficzną, ale również głęboką treścią patriotyczną. Na koniec pozostaje przypomnienie, że wartość banknotu oceniamy przede wszystkim od daty jego wydania, następnie od wysokości jego emisji, stanu zachowania. Ponadto wybierając banknot do kolekcji należy zwracać uwagę na litery oznaczające serię. Im litera na banknocie jest bliżej początku alfabetu tym banknot ma większą wartość. Zdarzają się przypadki, że wyemitowano banknot z błędem druku – takie egzemplarze są cenne i poszukiwane.

Henryk Pruchniewski